Học từ vựng tiếng Trung qua chiết tự là một cách hiệu quả để nâng cao khả năng ghi nhớ từ vựng vì đối với người học tiếng Trung, việc ghi nhớ từ vựng tương đối khó khăn nên rất cần một phương pháp học đúng đắn. Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về phương pháp học này nhé.
I. Chiết tự chữ Hán là gì?
“Chiết” có nghĩa là tách ra, chia ra, “tự” là chữ. Vậy chiết tự chữ Hán có thể hiểu là phân tách một chữ Hán ra làm nhiều thành phần nhỏ, sau đó giải thích nghĩa toàn phần của nó.
Chữ Hán là một hệ thống chữ tượng hình, được hình thành bằng cách kết hợp các bộ thủ, cách bố trí các bộ, các phần của chữ. Mỗi chữ Hán chứa đựng một khía cạnh văn hóa sâu sắc. Do đó, chiết tự là quá trình chúng ta sử dụng các thành phần của chữ Hán để phân tích ý nghĩa của chúng. Hơn nữa, thông qua việc nghiên cứu chiết tự, chúng ta có thể hiểu về thế giới quan, quan điểm về cuộc sống và nhận thức, cách tư duy của người Trung Quốc.
Ví dụ 1: 安: An, yên
Chữ 安 phía trên là bộ 宀 (Miên), phía dưới là bộ 女 (Nữ). Bộ nữ mô tả tư thế yểu điểu của người con gái thời xưa, chân hơi khụy xuống, mặt nghiêng, hai tay để một bên hông. Miên nghĩa là mái nhà, trông giống cái mái che.
➞ Ý chỉ: Mái nhà có người phụ nữ chăm nom thì mới được an yên.
Ví dụ 2: 男: Nam
Chữ 男 là sự kết hợp giữ bộ Điền 田 và phía dưới là bộ Lực 力. Bộ Điền mang ý nghĩa là thửa ruộng, bộ Lực mang hình dáng người đàn ông đang dùng ra sức để làm việc.
➞ Ý chỉ: Người đàn ông thời xưa ra đồng làm việc sẽ phải dùng sức lực để làm việc.
Ví dụ 3: 大: Đại, to lớn
Chữ 大 được tạo bởi hai bộ thủ là bộ Nhân 人 nghĩa là người và bộ Nhất 一 nghĩa là số một, mang hình ảnh con người giang rộng cánh tay.
➞ Ý chỉ: Khi đứng trước biển cả to lớn mênh mông thì mọi người thường dang rộng hai tay ra.
II. Phương pháp học từ vựng tiếng Trung qua chiết tự
1/ Học chiết tự qua thơ ca
Thơ ca luôn có vần điệu, rất dễ nhớ, dễ thuộc. Vì vậy, người xưa đã dùng những vần thơ để mô tả lại thành phần trong chữ Hán. Từ đó, rất nhiều câu thơ hay đã được ra đời, nhiều câu đã trở nên kinh điển đối với người học tiếng Trung.
Ví dụ 1: Chiết tự chữ 思 /Sī/: tương tư, nhớ nhung.
Chúng ta có thể nhớ chữ 思 thông qua vần thơ:
“Ruộng kia ai cất lên cao,
Nửa vầng trăng khuyết, ba sao giữa trời.”
➞ Giải thích: Chữ 思 gồm có bộ Điền 田 (ruộng đất) phía trên, do đó mới có câu thơ “ruộng kia ai cất trên cao”. Phía dưới có bộ Tâm 心 trông giống với hình ảnh vầng trăng khuyết với 3 ngôi sao xung quanh giữa bầu trời.
Ví dụ 2: Chiết tự chữ 想 /Xiǎng/: tưởng, nhớ, nghĩ.
Chúng ta có thể nhớ chữ 想 thông qua vần thơ:
“Tựa cây mỏi mắt chờ mong
Lòng người nhớ tới ai nơi phương nào?”
➞ Giải thích: Cảm giác nhớ nhung như rễ cây (木) đâm sâu vào tim (心), mỏi mắt (目) ngóng chờ người mình yêu.
Ví dụ 3: Chiết tự chữ 美 /Měi/: đẹp
Chúng ta có thể nhớ chữ 美 thông qua vần thơ:
“Con dê ăn cỏ đầu non,
Bị lửa cháy hết không còn chút đuôi.”
➞ Giải thích: Chữ mỹ 美 bao gồm bộ Dương 羊 chỉ con dê và chữ đại 大 phía dưới. Để chữ viết được gọn, bộ Dương 羊 mất phần đuôi phía dưới, nên mới có câu thơ “Bị lửa cháy hết không còn chút đuôi” dùng để miêu tả chữ này.
2/ Học chiết tự qua bộ thủ
Chữ Hán bao gồm 214 bộ thủ, mỗi bộ thủ lại mang một ý nghĩa riêng. Việc học các bộ thủ có ý nghĩa hết sức quan trọng, giúp ta viết được chữ, tra từ điển, và làm các công việc liên quan đến dịch thuật…
214 bộ này chủ yếu là chữ tượng hình, và hầu như dùng làm bộ phận biểu nghĩa, một phần nhỏ được dùng để biểu âm. Do đó thông thường, có thể dựa vào bộ thủ để phán đoán nghĩa và âm đọc.
Ví dụ biểu nghĩa | Ví dụ biểu âm |
|
|
Tuy nhiên, không cần thiết phải học thuộc 214 bộ thủ, chỉ cần ghi nhớ một số bộ thủ cơ bản thường gặp là đủ. Một sai lầm phổ biến khi mới học là cố gắng học thuộc tất cả 214 bộ thủ cùng một lúc, điều này dễ dẫn đến việc quên.
Thay vào đó, một phương pháp hiệu quả hơn là học thông qua việc chiết tự chữ Hán. Khi gặp một chữ Hán mới, thay vì cố gắng viết từ bộ não, chúng ta nên tra cứu xem chữ đó có những nét gì, sử dụng bộ thủ nào, và bộ thủ đó mang ý nghĩa như thế nào, có liên quan đến nghĩa và phát âm của chữ Hán đó hay không.
Một số ví dụ học chiết tự qua bộ thủ:
Ví dụ 1: 家 /jiā/ – nhà. Gồm:
Bộ Miên 宀: mái nhà
Bộ Thỉ 豕: con lợn
➞ Ý nghĩa: Trên người sống, dưới lợn ở tạo ra nhà.
Ví dụ 2: 楼 /lóu/ – tầng, nhà lầu. Gồm:
Bộ Mộc 木: gỗ
Bộ Mễ 米: gạo
Bộ Nữ 女: phụ nữ, con gái, đàn bà
➞ Ý nghĩa: Tòa nhà được làm bằng gỗ (木) phải có gạo (米) để ăn và người phụ nữ (女) chăm lo cho gia đình.
Ví dụ 3: 恕 /shù/ – tha thứ. Gồm:
Bộ Nữ 女: phụ nữ, con gái, đàn bà
Bộ Khẩu 口: miệng
Bộ Tâm 心: tấm lòng, tim
➞ Ý nghĩa: Khi giận dỗi, phụ nữ 女 ngoài miệng 口 thì nói lời tức giận nhưng thật ra trong lòng 心 đã tha thứ rồi.
Học từ vựng tiếng Trung qua chiết tự là một phương pháp hiệu quả, bằng cách áp dụng phương pháp này, bạn có thể kết hợp ý nghĩa của chiết tự và các thành phần chữ Hán để tạo ra hình ảnh hoặc liên kết tương ứng, từ đó tăng khả năng ghi nhớ từ vựng. Điều này sẽ giúp bạn tiết kiệm thời gian học tiếng Trung và nhanh chóng mở rộng vốn từ vựng của mình. Tuy nhiên, việc áp dụng phương pháp chiết tự cần thời gian và thực hành đều đặn, vì vậy hãy kiên nhẫn và kiên trì trong quá trình học tập.
======================================================================================================================